Sensibiliseringscampagne rond bemesting en waterkwaliteit
De dagen worden langer, de temperatuur neemt beetje bij beetje toe en daarmee ook de kriebels om de machines van stal te halen en op het veld aan de slag te gaan. De komende weken worden percelen bewerkt en klaargelegd om te zaaien of te planten. Als landbouwer is je bodem je kostbaarste goed en een belangrijk productiemiddel. Ga bij grondbewerkingen niet onbezonnen te werk. Een goed bodembeheer rendeert op korte en lange termijn. In dit artikel krijg je tips en aandachtspunten waarmee je aan de slag kunt.
Bodemkwaliteit
Aan de basis van een geslaagd oogstjaar ligt goede bodem, want die geeft de plantenwortels immers alle kansen om water en nutriënten op te nemen. Structuurbederf daarentegen leidt tot groeiachterstand en opbrengstderving, waardoor nutriënten onvoldoende worden benut of verloren gaan. Een optimale opbrengst is dus niet alleen een zaak van de juiste bemestingsdosis.
De bodemkwaliteit wordt wel niet alleen bepaald door de manier wijze waarop je je bodem bewerkt, maar ook door de vruchtwisseling, organische stof en het bodemleven. Goed bodembeheer is de kunst van het boeren. Het is ondernemerschap en vakmanschap in één.
Kerende bodembewerking of toch niet?
In de praktijk is ploegen vaak nog de favoriete bodembewerking. De voordelen zijn bekend: gewasresten en onkruidzaden worden volledig ondergewerkt, vaste grondlagen worden losgebroken en de grond is goed verkruimeld. Anderzijds mag je de nadelen niet onderschatten, zoals het risico op een ploegzool, de bodem die uitgeput raakt wanneer je jaar op jaar de bouwvoor omkeert, de organische stof die te diep zit en het bodemleven dat verstoord wordt. Ploegen is ook een bodembewerking die veel brandstof verbruikt. Tot slot hou je de periode tussen het ploegen en het zaai- en plantklaar maken van de bodem liefst beperkt om te voorkomen dat de bodem te veel uitdroogt.
De jongste jaren wint oppervlakkige en niet-kerende bodembewerking veld. Bij niet-kerende bodembewerking blijft een goede bodemstructuur langer behouden, is de bodem beter waterdoorlatend, is er minder erosie en wordt het bodemleven minder verstoord. Een nadeel is wel dat de onkruiddruk mogelijk hoger is.
Hoe je je bodem ook bewerkt, doe dat altijd in goede omstandigheden. (zie kader). Te vroeg het land op gaan en diepe sporen rijden, is vragen om problemen. Het scheelt in opbrengst en het stukje land is de komende jaren minder makkelijk te bewerken.
In een ploegloos systeem blijft de bodem langer vochtig in het voorjaar. Een bodem die bovenaan droog lijkt, is dat niet altijd op 30 cm diepte. Er is dan onvoldoende draagkracht voor zware landbouwmachines. Controleer zelf de vochtigheid en verdichting van de bodem alvorens een bodembewerking uit te voeren.
Bodembewerking en erosie
Op hellende percelen kan het bewerken van de bodem erosie in de hand werken. De erosiebestrijdingsmaatregelen moeten afspoeling van water en bodemdeeltjes voorkomen of beperkt. De maatregelen verschillen naargelang de erosiegevoeligheid van de percelen en de hoofdteelt. De teelttechnische maatregelen omvatten bijvoorbeeld niet-kerende bodembewerking, directe inzaai, strip-till, inzaaien volgens hoogtelijnen, drempels bij ruggenteelt. In je verzamelaanvraag kan je de erosiegevoeligheid van je percelen nagaan.
Afstand tot de waterloop
Wanneer je percelen langsheen waterlopen wil bewerken en bemesten, dan vraagt dat de nodige aandacht. Allerlei regelgeving schrijft minimumafstanden voor om de impact van de bewerkingen te milderen.
- Hou 1 meter afstand bij bodembewerkingen om afkalving van de oever en afspoeling van bodemdeeltjes en meststoffen te voorkomen.
- Hou 5 meter afstand bij bemesting (10 meter in VEN-gebied of op sterk hellende percelen met een gemiddeld stijgingspercentage van meer dan 8%).
- Hou minstens 1 meter afstand bij het toedienen van gewasbeschermingsmiddelen en respecteer de bufferzone op het productetiket (zie ook fytoweb).
Om zo’n bufferzone vrij van onkruiden te houden, kan je ze met gras inzaaien. Die strook kan je jaarlijks maaien om ze in goede conditie te houden en probleemonkruiden te vermijden.
Bekalken en bemesten
Net als bij de bodembewerkingen hou je rekening met de eerder vernoemde goede praktijken. Berijd het perceel dus alleen als de bodem voldoende droog is. Indien je nog moet bekalken laat dan voldoende tijd (4 weken) tussen bekalken en bemesten. Bemest op basis van een bodemanalyse en bemestingsadvies en kies voor een mestsoort die het organische stofgehalte van de bodem verhoogt. Dien de dierlijke mest emissiearm toe, om ammoniakvervluchtiging te beperken en ervoor te zorgen dat de mest optimaal benut wordt.
Meer info over de regelgeving
|
TIPS voor geslaagde bodembewerking
Bodemverdichting opsporen?
Duw een prikstok (of metalen staaf) met constante snelheid in de bodem. Op de diepte waar je een grote weerstand voelt is de bodem verdicht.
Bodemverdichting vermijden
Zorg voor voldoende afwatering van het perceel. Berijd het perceel alleen bij voldoende droge omstandigheden (ook in de ondergrond). Vermijd te zware druk op de bodem. Gebruik dus bij voorkeur lichtere machines en verdeel de last over meerdere wielen. Kies aangepaste banden en stel bandenspanning naar beneden bij (in functie van last en snelheid). Raadpleeg hiervoor je bandenspanningstabel. Vermijd het willekeurig berijden van het perceel, kies zo mogelijk voor vaste rijpaden.
Bodemverdichting herstellen.
Bij een oppervlakkige verdichting kies je voor diepwortelende (vang)gewassen. Zet diepgravende regenwormen aan het werk door stalmest toe te dienen of oogstresten achter te laten. Het opheffen van een diepere verdichting vraagt een mechanische ingreep. Doe dat alleen wanneer er duidelijk problemen zijn met de waterhuishouding, wanneer de wortelgroei sterk belemmerd is en je opbrengst moet derven. Bewerk de grond niet dieper dan nodig, het hoeft ook niet over het hele perceel. Een losse grond is immers gevoelig voor verdichting.
Vermijd diepe bodembewerking in het voorjaar.
Als je niet anders kunt, gebruik dan zware rollen om de bodem in de diepte opnieuw aan te drukken (herstel van structuur).
Wanneer is de bodem voldoende droog?
Neem een schep aarde en werp die voor je uit. Blijft de aarde compact en valt ze niet uit elkaar, wacht er dan nog even mee om het perceel te berijden en te bewerken.
Wanneer is de bodem geschikt voor zaaibedbereiding?
Neem wat grond van de bovenste laag in je hand en druk erop. Blijft de grond plakken of kan je hem kneden, wacht dan nog even.
|
Auteur: Luc Gallopyn (VLM)
Meer info